Romski način života, običaji, putovanja, muzički i plesni talenti, od davnina su privlačili pažnju brojnih svjetskih i domaćih autora. Najmračniji dio istorije, Drugi svjetski rat i holokaust, dodatno su uticali na povećan interes za pisanje o nehumanom tretmanu i stradanju Roma. O Romima nisu pisali i ne pišu samo drugi narodi. O ličnom životu, životu svojih sunarodika, tužnom i veselom, mnogi romski pisci i autori su napisali brojne romane, pjesme i priče.
Nakon priča o međunarodno poznatim Romima iz svijeta kinematografije i muzike, došao je trenutak za književnost napisanu rukama romskih pisaca i spisateljica.
Veijo Baltzar
Svestrani stvaralac u području kulture, porijeklom Rom nomad, jedan je od međunarodno vodećih romskih književnika. Kroz svoj društveni, teatarski i književni rad, Veijo Baltzar, državljanin Finske, poznat je kao “graditelj mostova” između većinskog i manjinskog naroda.
U svojim dijelima, Balzar akcenat stavlja na život Roma u Drugom svjetskom ratu i holokaust, piše o kulturi i tradiciji Roma, o nomadima, skitinicama, romskim snovima i ljubavi. Roman U ratu i ljubavi govori o sudbini Roma tokom Drugog svjetskog rata. Phuro, koji je nazvan i romskim nacionalnim spjevom, bavi se krvnim naslijeđem romskih nomada, njihovim načinom života, kao i duhovnim stvaralaštvom i kulturom.
Kreativno udruženje za umjetnost i kulturu Drom, čiji je osnivač i predsjednik Veijo Baltzar, širom Evrope je predstavilo izložbu “Miranda – holokaust Roma”. Kroz kolaž fotografija koje prikazuju tipičan romski život, te patnju u koncentracijskim logorima, izložba predstavlja potresnu životnu priču romske djevojčice Mirande iz Slovačke i govori o njenom putu kroz Drugi svjetski rat i preživljavanje Auswitcha.
Bronislawa Wajs
Poznata i po svom imenu Papusza, Bronislawa Wajs je jedna od najistaknutijih romskih pjesnikinja, koja je stvarala na romskom jeziku. Bronislawa je odrastala tipični nomadski 
život početkom 20. vijeka, u karavanu. Nikada nije pohađala školu, a sama je naučila čitati i pisati. Gotovo u svakom smislu, bila je ispred zajednice u kojoj je odrasla, pa se zbog toga susrela sa prezirom svojih sunarodnika, koji su smatrali da je odbacila tradicionalnu žensku ulogu.
Većina njenih pjesama uključivala je tradicionalne romske formate, zajedno sa nekim neobičnim aspketima, kao što je pisanje u jednini. Nostalgija, žudnja i osjećaj nepripadnosti su bile teme o kojima je Bronislawa Wajs neiscrpno pisala, ukomponujući ove forme u balade, koje su obuhvatile njen lični život i život njenih sunarodnika.
Ronald Lee
Ronald Lee je kanadski Rom, po zanimanju novinar i književnik i istaknuti aktivista za romska prava u Kanadi i šire. Lee je osnivač i predsjednik organizacije “Roma Community Center” u Torontu, koja pomaže romskim doseljenicima u Kanadi, okuplja Rome za praznike i uspostavlja vezu između kanadske i romske kulture kroz druženje, muziku i istoriju.
Do sada je objavio četiri izdavačke knjige, od kojih se izdvaja Goddam Gipsy, poluautobiografski roman o romskom životu u Montrealu i Kanadi tokom 60-ih. Naučite romski, priručnik i knjiga je kojom Ronald Lee u 18 lekcija čitaocima nudi mogućnost da savladaju osnove romskog jezika.
Napisao je brojne novinske članke o Romima u Kanadi i njihovoj izbjegličkoj situaciji, kao i naučne i akademske članke o romskoj pravnoj tradiciji, kulturi i zakonima obuhvaćenim u publikaciju “The Rom-Vlach Gypsies and the Kris-Romani.”
Hedina Tahirović Sijerčić
Žena koja ponosno ističe svoje porijeklo, bori se za prava Roma i razbijanje predrasuda i zalaže se za obrazovanje svojih sunarodnika. Hedina Tahirović-Sijerčić je zasigurno jedna od najistaknutijih Romkinja iz Bosne i Hercegovine, čiji je rad prepoznat širom svijeta.
Tahirović-Sijerčić svoj rad i aktivnosti zasniva u oblasti romskih studija, a posebno na afirmaciji romskog jezika, književnosti i kulture Roma. Njen rad i stvaralaštvo zapaženi su i predstavljeni prezentacijama i predavanjima na internacionalnom nivou. Dobitnica je više priznanja i nagrada za svoj rad i stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini i svijetu.
Prije odlaska u izbjeglištvo, u Kanadu, Hedina je bila urednica romskog radio i TV programa na Radio-televiziji Sarajevo. Uređivala je magazin Romano Lil, a napisala je brojne knjige i publikacije, od kojih se izdvajaju A Romani women in Canada: Spectrum of the Blue Water, Rodni identiteti u književnosti romskih autorica na području bivše Jugoslavije, Romany Legends, Kako je bog stvorio Rome, Parno them, kotorvalo them i mnoga druga djela, od kojih su sva, pored engleskog, a često i bosanskog, prevedena i na romski jezik. Autorica je romsko-bosanskog i bosansko-romskog rječnika.
Ceija Stojka
Austrijsko-romska spisateljica, umjetnica i muzičarka, Ceija Stojka je poznata i kao osoba koja je preživjela holokaust. Odrastala je tokom pripremanja i izbijanja najpogubnijeg rata u istoriji čovječanstva, u kome je izgubila većinu porodice.
Napisala je tri autobiografije. Prva Živimo u izolaciji: Sjećanja Roma (We live in Seclusion: The Memories of a Romani) objavljena je 1988. godina i bila je jedna od prvih popularnih djela koja se bavila nacističkom progronom autrijskih romskih naroda. Nastavila je istraživati ovakve i slične teme, pa je objavila još dvije knjige: Travellers on This World i Träume ich, dass ich lebe?.
Muharem Serbezovski
Muharem Serbezovski je ostvario uspješnu karijeru kao muzičar, a kasnije i političar, Ništa manje nije vrijedan ni njegov angažman na polju pisanja i prevođenja dijela na romski jezik.
Serbezovski je napisao više od 300 pjesama i nekoliko knjiga, od kojih su najpoznatije Šareni dijamanti, Cigani A kategorije i Rat ciganskih bogova.
Kada je književnost u pitanju, među najvećim podvizima Serbezovskog navodi se prevod Kur‘ana na romski jezik, što je prvi prevod muslimanske svete knjige na ovaj jezik. Zbog toga što veliki broj Roma pripada hrišćanskoj religiji, najavio je i prevođenje Biblije, Starog i Novog zavjeta na romski jezik.
Oksana Marafioti
Autobiografska knjiga Oksane Marafioti, American Gypsy: A memoir objavljena je 2012. godine i na humorističan način opisuje njen život od Sovjetskog Saveza do SAD-a, gdje je 
imala mnogo prepreka da bi se integrisala. Knjiga se dotiče i putovanja po Evropi, odnosno njenih roditelja umjetnika koji su se bavili istraživanjem rasizma u Rusiji i drugim zemljama.
Oksana Marafioti danas utiče na mlade Rome i Romkinje u SAD-u da pored američkog, budu svjesni i svog romskog identiteta, kako bi svijetu poslali drugačiju sliku o samima sebi i svojim sunarodnicima. Kao najveći problem, Oksana navodi generalizaciju, smatrajući da je izrazito opasno to što se milionska romska populacija često predstavlja kao kriminalna i siromašna.
Mateo Maximoff
Mateo Maximoff je bio francuski pisac i evangelistički sveštenik, romskog porijekla. Rođen je u Španiji, a kao i ostali Romi širom Evrope, njegova porodica se susrela sa nasiljem i 
deportacijama tokom Drugog svjetskog rata.
Bio je jedan od najproduktivnijih romskih pisaca, s obzirom na veliki broj objavljenih priča i romana, pisanih na francuskom, jer su mogućnosti objavljivanja na romskom jeziku bile vrlo ograničene. Njegova djela prevedena su na 14 svjetskih jezika. Izradio je knjigu koja je sadržavala etnografske fotografije francuskih Roma. Maximoff je sa francuskog preveo Bibliju na kalderaški romski jezik.
Rajko Đurić
Od najznačajnijih romskih pisaca iz susjedne Srbije, izdvaja se Rajko Đurić sa više od 500 napisanih članaka, knjiga i zbirki pjesama.
Što se naučnih djela tiče, Đurić je napisao najmanje 27, a ističu se: Istorija Roma, Istorija romske književnosti, Istorija Holokausta Roma, Gramatika romskog jezika, Pravopis 
romskog jezika, Homonimni glagoli u romskom i mnoge druge. Objavio je sljedeće zbirke pjesama: Rom traži mesto pod suncem, Bez doma bez groba, Prastara reč daleki svet, kao i zbirku pjesama A i U.
Rajko Đurić je učestvovao u izradi planova i programa za studijski program romologije na više evropskih i svjetskih univerziteta. Na inicijativu Đurića, Visoka škola za obrazovanje vaspitača u Vršcu, 2009. godine je uvela romske studije u nastavni plan i program ove visokoškolske ustanove.
O ovim književnicima i publicistima smo donijeli više detalja, a vrijedni pomena su i Delia Grigore, Caren Gusoff, Usin Kerim, Anton Pann, Mikey Walsh, Mehmed Merejan, Karen Finley, David Morley, Charlie Smith, Katarina Taikon i mnogi drugi pisci, pjesnici, književnici i prevodioci.
(Izvor:/www.portal-udar.net/
